İstifham

Cevap almak için değil de dikkat çekmek için soru şeklinde söyleme sanatıdır.

 

Hani Yunus Emre ki kıyında geziyordu?

Hani ardına çil çil kubbeler serpen ordu?

Nerede kardeşlerin cömert Nil yeşil Tuna?

Giden şanlı akıncı, ne gün gider yurduna?

 

Tezat

 

Zıtlık ilişkisi içinde olan kavramları, hayalleri, düşünceleri bir araya getirme sanatıdır. Aynı varlığın birbirine zıt iki yönü bir arada ifade edilir veya birbirine zıt iki varlık veya kavram arasında ilgi ve benzerlik kurulur. Dil bilgisi bakımından zıt olan kavram ve kelimeleri bir arada kullanmak sadece tezattır; tezat sanatı değildir.

 

Kanı ol gül gülerek geldiği demler şimdi

Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz (Mahir Baba)

 

İçimde kor donar, buzlar tutuşur.

 

Ne efsunkâr imişsin ah ey didar-ı hürriyet

Esir-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten  (Namık Kemal)

 

Çeşm-i âşıkda imtizac etmiş

Âb u âteş olup beraber dost

 

Adûlar kahkaha eyler; güruh-ı dostan ağlar.

Burada adû-dost ve kahkaha-ağlamak arasında tezat var demek yerine, düşmanların gülmesi ile dostların ağlaması arasında tezat var demek daha mantıklı olur.

Diğer Anlam Sanatları için tıklayınız.