Leff ü neşr

Birinci dizede söylenen birkaç kelimenin tenasüplü veya tezatlı olanlarını ikinci dizede kullanma sanatıdır. Aşağıdaki birinci örnek “leff ü neşr-i müretteb”e (düzenli, simetrik), ikincisi ise “leff ü neşr-i müşevveş”e (çapraz veya karışık) örnektir:

 

Ârızın yadıyla nemnâk olsa müjgânım nola

Zâyi olmaz gül temennasıyla vermek hâra su

 

Gülşene nergis ü gül hayli letâfet verdi

Şimdi açıldı dahi yüzü gözü gilzârın

 

Sihr-i helal

 

Bir sözcüğü ya da sözü hem kendiden öncekilerle hem de sonrakilerle birleştirildiğinde ayrı ayrı anlamlar ifade edecek şekilde kullanılmasıdır.

 

Gül ile har nedim oldu yar ile ağyar

Budur hikâyet-i devr-i zamane ey bülbül

Gül ile har nedim oldu           nedim oldu yar ile ağyar

Rücu

Söylenen bir sözü yalanlamadan geri çevirip onun yerine daha güçlü ve onu kanıtlayıcı bir düşünceyi söylemektir.

Kaddin libas-ı surh ile afet değil midir

Afet değil kızılca kıyamet değil midir

Kat’

Sözü, etkili kılmak ve arkasının kendiliğinden anlaşılmasını beklemek üzere yarıda kesmektir.

 

Garibim;

Ne bir güzel var avutacak gönlümü,

Bu şehirde

Ne de bir tanıdık çehre;

Bir tren sesi duymaya göreyim

İki gözüm

İki çeşme…     (?)

 

Bir yer ki sevenler sevilenlerden eser yok

Bezminde kadeh kırdığımız sevgililer yok

Yok… Yok…                (F. Nafiz)

 

Diğer Anlam Sanatları