Anlatım Yöntem ve Teknikleri: Tartışma Metodu
Tartışma Metodu
İki veya daha çok kişinin belli konularda fikirlerini ortaya koyarak konuşmalarına dayanan bir yöntemdir. Bu metod, insanlar arası ilişkilerde en çok kullanılan ve dolayısıyla okulda doğru kurallarını öğretmemiz gereken bir yöntemdir. Birçok derslerde tartışma ortamları sık sık ortaya çıkar. Öğretmen gerektiği noktalarda usta bir şekilde konunun tartışılacağı bir ortamı da oluşturabilir.
Tartışma metodunun bazı önemli özellikleri şunlardır:
- İki yönlü iletişim: Tartışma, katılımcıların birbirini dinleyerek, eleştirerek ve gerektiğinde sorular sorarak incelediği bir yöntemdir.
- Aktif öğrenme: Tartışma, öğrencilerin aktif olarak olayların canlandırılmasında yer almasını bekler. Bu aktif rol, öğrenmenin daha kalıcı olmasını sağlar.
- İşbirliği ve takım çalışması: Tartışma genellikle bir grupla gerçekleştirilir ve her bir bireyin katılımı ve işbirliği sürecin başarısı için gereklidir.
- Eleştirel düşünme: Tartışma, olayları analiz etme, değerlendirme ve çözüm üretme yeteneklerini kullanmayı gerektirir.
Tartışma metodunu kullanmanın ön şartları ve sınırlılıkları vardır. Öğrenciler arasında siyasî, dinî ve şahsî girdaplar yaratmayacak, genelde ders konuları ile ilgili başlıklar seçilmeli; tartışmanın fizikî ortamı hazırlanmalı, uygun teknikler seçilmelidir. Hem metod ve teknikler hem de burada tartışılan konu öğrencilere doğru bilgiler ve iyi özellikler kazandırmalıdır.
Bu metod içinde kullanılabilecek bazı teknikler şunlardır:
Panel
Panel başkanı ve panelistlerin öğrenciler karşısında daha önce hazırlamış oldukları konuları sunmalarıdır. “Yerinden Yönetim” konusu işlenirken bir panel düzenlenerek yörenin belediye başkanı, meclis üyeleri veya muhtar ve ihtiyar heyeti çağrılarak bunların kendi görevlerini anlatmaları ve yerinden yönetim konusunu tartışmaları sağlanabilir. Bu tür bir etkinlik, öğrencilere gerçek dünyadaki yönetim süreçlerini daha yakından görmeleri ve yerel yönetimlerin işleyişini anlamaları için önemlidir. Ayrıca, bu tür paneller, katılımcılara farklı bakış açıları sunarak zengin bir tartışma ortamı oluşturabilir.
Münazara
İki öğrenci grubunun, dinleyici öğrenci grubu ve jüri karşısında belli bir konunun olumlu ve olumsuz yanlarını tartışmaları tekniğidir. Sosyal bilgiler dersinde sıkça kullanılır. Örneğin, “Demokrasi” veya “kalkınma ve çevre sorunları” gibi konular işlenirken iki grup öğrenci, konunun olumlu ve olumsuz yönlerini karşılıklı olarak ortaya koyup tartışabilirler.
Forum
Aynı konuda farklı görüşleri bulunan kişilerin tartışıp sonuca ulaşmaları tekniğidir. Motive edici ve ilgi çekici bir tartışma biçimidir. Öğrenci forumunda küçük bir öğrenci grubu, büyük bir öğrenci grubuna bilgi verir. Dinleyen öğrenciler konuyla ilgili sorular sorarlar. Soruların cevabı, konuyu anlatan öğrenci tarafından verilir. Forum, derse etkin katılım sağlamaktadır.
Örneğin, “Sosyal medyanın iletişim üzerine etkileri” konusu işlenirken bu konuda hazırlık yapmış bir grup öğrenci tarafından diğer öğrencilere sunulabilir. Dinleyen öğrenciler, sunanlara sorular yöneltirler. Burada önemli olan nokta, konuyu sunan öğrencilerin kitabî bilginin yanı sıra konu hakkında güncel durumu da değerlendirip sorunlara çözüm arayıcı şekilde yaklaşmalarıdır.
Sempozyum
Bilimsel bir ilgi uyandırmak ve dinleyicilerin aktivitesini artırmak amacıyla belli bir konuda iki veya daha fazla öğrencinin dinleyiciler önünde konuyu tartışmaları tekniğidir. Dinleyicilerin de tartışmaya katılmaları ilgi artırıcı bir etkendir. Örneğin, “Tarihteki Türk Devletlerinin Yıkılış Sebepleri” konusu ile ilgili birkaç öğrencinin hazırlanıp bu konuyu sunmaları ve dinleyen öğrencilerin sempozyumda bildiri sunan öğrencilere sorular sorması, çok aktif bir ders yapılmasını sağlayacaktır.
Beyin Fırtınası
Uygulanabilmesi için öğrencilerin öğretilecek konu hakkında ön bilgilere sahip olmaları ve öğrenme konusunun birden fazla çözüm yolunun bulunması ön şarttır. Teknik uygulamasında öğretim konusu öğrencilere sorulur, öğrenciler değişik ve orijinal fikirlerini söylerler. Bu fikirler birkaç öğrenci tarafından not alınır. Son olarak not alınan bu fikirler sınıf ortamında tartışılır ve uygun fikirler tespit edilir.
Örneğin, “Osmanlı Devleti’nin Duraklamasına Etki Eden İç Sebepler” konusu işlenirken, öğrencilere “Duraklamayı önleyecek çareler neler olabilirdi?” şeklinde bir soru sorularak, bu konuda öğrencilerin orijinal fikirler söylemeleri sağlanabilir. Daha sonra en çok beğenilen, en rasyonel çözümler öğrencilerle tekrar tartışmaya sunulur. Yukarıda açıklanan tekniklerin yanı sıra küçük grup tartışması (small group discussion), büyük grup tartışması, zıt panel, açık oturum, çember tekniği gibi diğer “grup tartışma teknikleri”nden de faydalanmak mümkündür.
Örnek Olay Yöntemi
Öğrencilerin hayattaki gerçek problemleri görmesi ve bu olayı ders konularıyla bağdaştırmasına dayanan bir metoddur. Kalabalık öğrenci gruplarında uygulanması zordur. Sosyal bilgilerde özellikle vatandaşlık bilgisine dayalı ünite konularının öğrencilere kavratılması durumlarında, okulun içinde ve dışında geçen olaylardan faydalanmak gereklidir. Öğrenci veya öğretmenin yaşadığı bir olayı sınıfa anlatması ve diğer öğrencilerin bu olayı öğrenmeleridir. Herhangi bir durumda karşılaşılan problem, örnek olaydır. Örnek olaya öğrencilerin bizzat katılmaları söz konusudur. Tek çözümü bulunan problemlerde örnek olay uygulanamaz. Örnek olayda asıl olan yaşanmış gerçek olaylardan hareket etmektir. Böyle bir olayın bulunmadığı durumlarda öğretmen planladığı öğretim faaliyetine uygun olarak, öğrencilerin davranışlarını değiştirmek amacıyla hayalî olarak da bir olay üretilebilir yani bir senaryo uydurabilir. Öğretmenin gerçek bir olayı kullanması durumunda eğer anlatılacak konu kişilere zarar verecek bir boyutta ise olayın yerini, zamanını ve kişilerini değiştirmesi gereklidir. Hayalî bir durumun öğretmen tarafından anlatılmasının büyük yararları vardır. Çünkü öğrenci örnek olayda anlatılan bir durumla karşılaştığında daha önce öğrenmiş olduğu davranış formuna göre hareket ederek problemi kolaylıkla bertaraf edecektir.
Sosyal Bilgiler dersinin “İlimiz ve Bölgemiz” ile “Yurdumuz Türkiye” ünitelerinde; Sel Baskınları, Erozyon ve Deprem; Türk Tiyatrosu, Sahne Oyunları ve Spor, Yönetim Şekilleri; Turizm; Yurdumuzun Komşularıyla İlişkileri; Yurdumuzun Ekonomisi gibi konularda kolaylıkla ve başarıyla uygulanabilecek bir yöntemdir. Örnek olay yöntemi de problem çözme, beyin fırtınası, küçük ve büyük grup tartışmaları, çember tartışma, münazara gibi tekniklerle desteklenmelidir.
Gözlem, Ders Gezisi ve İnceleme Yöntemi
Öğrencilere hayatın gerçeklerini öğretmek amacıyla, bir olayın oluşu esnasında incelettirme faaliyetine gözlem denir. Gözlem planlı yapılmalı ve öğrencilere aktif katılım sağlamalıdır. Bu yöntem, öğrencilerin somut deneyimlerle öğrenmelerini destekler. Örneğin, tarihi bir mekânı ziyaret etmek, doğal bir olayı gözlemlemek veya bir işletmeyi incelemek gibi etkinliklerle öğrencilerin öğrenmeleri pekiştirilir. Bu yöntem, öğrencilerin teorik bilgileri pratiğe dökerek daha iyi anlamalarını sağlar.
Diğer Anlatım yöntem ve teknikleri için aşağıdaki bağlantıları kullanabilirsiniz.